Jaka elektroda do jakiego celu?
Podczas wybierania prętów elektrodowych należy wziąć pod uwagę czynniki materiałowe i technologiczne.
Krótki przegląd
Typ
Nazwa
Definicja
R, RR
rutylowa
Elektroda standardowa o zastosowaniu uniwersalnym, drobnokroplowe i średnie przejście kroplowe, dobre mechaniczne wartości jakości, pozycja spawania PA, PB,PC, PE, PF, (PG tylko w ograniczonym zakresie)
RB
Zasadowo-rutylowa
Zastosowanie jako połączenie uzyskiwanych wysokich wartości ciągliwości o uniwersalnym zastosowaniu z podwyższonymi wymaganiami wobec spawacza oraz dodatkowej obróbki spoiny
B
zasadowa
Zastosowanie według wymagań wysokich mechanicznych wartości jakości, średnie i grubokroplowe przejście kroplowe, słabo oddzielający się żużel, możliwe we wszystkich pozycjach, należy przestrzegać czasu ponownego schnięcia elektrod
RC
Rutylowa-celulozowa
Stosowana jako zamiennik dla elektrod rutylowych, aby dobrze funkcjonować również w pozycji spawania PG, niewielkie powstawanie żużla, wysokie wymagania wobec spawacza i dodatkowej obróbki
C
celuloza
Stosowana przede wszystkim do warstwy graniowej na połączeniach rurowych (spawanie rurociągów) w pozycji PG, dobre mechaniczne wartości jakości, średniokroplowa, prawie bez żużla
Wybór według kryteriów technologicznych
Każdy typ elektrody ma bardzo specyficzne właściwości i z tego powodu jest stosowany do szczegółowo określonych zadań spawalniczych.
Elektroda celulozowa (C)
Elektrody celulozowe (C) dzięki temu, że dobrze sprawdzają się w spoinach z góry na dół (poz. PG), mogą być używane do spawania spoin obwodowych rur o większej średnicy. Preferowanym obszarem zastosowań jest układanie rurociągów. W porównaniu ze spawaniem w pozycji pionowej (PF) już dla warstwy graniowej można stosować względnie grube elektrody (4 mm). Wiąże się to z zaletami ekonomicznymi. Szczególną zaletą typu mieszanego rutylowo-kwaśnego (RA) jest usuwanie żużla w ciasnych połączeniach, gdzie gromadzi się zbity żużel. Żużel po zastosowaniu elektrod typu RA jest porowaty i pod uderzeniami młotka rozpada się na małe, łatwe do usunięcia kawałki.
Elektroda rutylowa (R, RR)
O zastosowaniach elektrody rutylowej (R, RR) decydują jej szczególne właściwości, a więc łatwe ponowne zajarzanie, łatwy do usunięcia żużel oraz estetyczny wygląd spoiny. Jest ona stosowana również do spawania sczepnego w spoinach pachwinowych oraz w warstwach wierzchnich, gdzie ważne jest całkowite usunięcie zgorzeli oraz estetyczny wygląd spoiny.
Typ rutylowo-celulozowy (RC)
Elektroda typu rutylowo-celulozowego może być stosowana do wszystkich pozycji, w tym również do spawania z góry na dół. Jest ona więc stosowana dość uniwersalnie, szczególnie przy pracach montażowych. Zwłaszcza wersje z dużą ilością otuliny, która spełnia również najwyższe wymagania odnośnie estetyki spoin, w mniejszych zakładach są często uniwersalnie stosowanym, najpopularniejszym typem elektrody.
Elektroda rutylowo-zasadowa (RB)
Elektroda rutylowo-zasadowa (RB) ze względu na nieco cieńszą otulinę i jej szczególną charakterystykę szczególnie dobrze nadaje się do spawania warstw graniowych oraz w pozycji PF. Preferowanym obszarem zastosowań jest układanie przewodów rurowych o małej lub przeciętnej średnicy.
Elektroda zasadowa (B)
Elektroda zasadowa (B) dobrze nadaje się do spawania we wszystkich pozycjach. Specjalne typy są przeznaczone nawet do spawania z góry na dół. Jednak wygląd spoiny jest nieco gorszy, niż w przypadku innych typów. Za to stopiwo ma także pewne „zalety wewnętrzne”. Spośród wszystkich typów elektrod elektrody zasadowe mają najlepszą wiązkość i odporność na pękanie stopiwa. Są one stosowane wszędzie tam, gdzie materiał podstawowy jest trudny do spawania, np. w przypadku trudno spawalnych gatunków spali lub ścian o dużej grubości. Tam, gdzie wymagana jest duża wiązkość połączeń, np. w konstrukcjach, które będą później eksploatowane w niskich temperaturach. Niska zawartość wodoru sprawia, że ten typ elektrody szczególnie dobrze nadaje się do spawania wysokowytrzymałej stali.
Wybór według kryteriów materiałowych
Właściwości związane z wytrzymałością i wiązkością stopiwa muszą być z reguły być zapewnione również w przypadku materiału podstawowego. Aby ułatwić wybór elektrod pod tym kątem, przy pełnym oznaczeniu pręta elektrodowego zgodnie z DIN EN ISO 2560-A podane są również informacje na temat wartości minimalnych granicy plastyczności, odporności na rozciąganie i wiązkości stopiwa oraz niektóre właściwości związane z jego spawaniem.
Skrótowe oznaczenie E 46 3 B 42 H5, ma następujące znaczenie: Pręt elektrodowy do spawania elektrodą otuloną (E) ma granicę plastyczności min. 460 N/mm2,, wytrzymałość na rozciąganie w granicach 530-680 N/mm2 oraz minimalne rozciąganie 20% (46). Do temperatury -30°C zachowana jest udarność o wartości 47 dżuli (3). Elektroda jest w otulinie zasadowej (B). Dalej znajdujemy kilka nieobowiązkowych danych dotyczących wydajności oraz wytrzymałości prądowej elektrody. Wymieniony w przykładzie pręt elektrodowy ma wydajność od 105 do 125% i może być spawany wyłącznie prądem stałym (4) we wszystkich pozycjach z wyjątkiem z góry na dół (2). Zawartość wodoru w stopiwie wynosi poniżej 5 ml/100 g stopiwa (H5). Jeżeli stopiwo z wyjątkiem manganu zawiera również inne materiały stopowe, to są one podane przed symbolem typu otuliny w postaci skrótu symbolizującego pierwiastki chemiczne oraz ew. liczby oznaczającej zawartość procentową (np. 1Ni).
Niska zawartość wodoru ma istotne znaczenie podczas spawania stali mającej tendencję do tworzenia pęknięć spowodowanych wodorem, np. stali wysokowytrzymałych. Niezbędnych informacji dostarcza symbol dotyczący zawartości wodoru.
Podobne systemy oznaczeń są podane również dla wysokowytrzymałych elektrod (DIN EN ISO 18275), elektrod żaroodpornych (DIN EN ISO 3580-A) oraz elektrod nierdzewnych (DIN EN ISO 3581-A). W przypadku elektrod żaroodpornych i nierdzewnych, oprócz parametrów wytrzymałościowych istotne jest jednak również to, aby były zgodne właściwości żaroodporne i antykorozyjne materiału dodatkowego i materiału podstawowego. Obowiązuje przy tym zasada, że stopiwo musi być tego samego typu lub z nieco wyższą zawartością dodatków stopowych, niż materiał podstawowy.
